…page…

Eerste kennismaking

Waar?

© Google maps – Bewerking: Dirk Vanderhallen

De belangrijke havenstad Efeze lag aan de monding van de Kaystros aan de Egeïsche kust van Klein-Azië. De stad was gebouwd op de hellingen van de bergen Koressos en Pion.

Meer over Efeze

Omdat de omgeving verzandde kende deze stad verschillende vestigingen :
Het eerste Efeze
Voor 1200 voor Christus, stichtten Grieken uit Ionië de stad op de huidige Ayasolukheuvel. Die heuvel was toen door de zee omringd.

Het tweede Efeze
In 560 voor Christus liet koning Croesus de stad verhuizen naar de vlakte bij de Artemistempel.

Het derde Efeze
Lysimachus, een generaal van Alexander de Grote, stichtte deze stad en liet die rond 296 voor Christus ommuren. Hij liet ook een nieuwe haven aanleggen.
In 113 voor Christus werd Efeze een deel van de Romeinse provincie Asia. Het werd de vierde grootste stad in het Romeinse Rijk na Rome, Alexandrië en Antiochië.
De ruïnes die vandaag bezocht worden, stammen uit die tijd.

Het vierde Efeze
Dit is de huidige stad Selçuk.

Paulus en Efeze

Paulus kwam in Efeze tijdens zijn tweede grote reis, toen hij vanuit Griekenland naar Jeruzalem ging. Die stad telde toen meer dan honderdvijftigduizend inwoners, meestal Grieken. Er begonnen zich ook Romeinen in de stad te vestigen en er was een kleine minderheid joden. Met hen sprak Paulus heel even in de synagoge (Handelingen 18, 19-21)

Tijdens zijn derde grote reis, verbleef hij bijna drie jaar in Efeze. Daar voorzag hij in zijn eigen levensonderhoud en dat van zijn vrienden, met zijn werk als tentenmaker en kleermaker. Hij sprak met vele Joden en Grieken en predikte er eerst in de synagoge en later in de collegezaal van Tyrannus (tijdens de siësta, na de middag). Zijn toespraken waren de aanleiding voor een publieke verbranding van magische boeken (Handelingen 19, 18-20) en voor de opstand van de zilversmeden tegen Paulus. Want ze verkochten minder doordat de verering van de godin Artemis terug liep (Handelingen 19, 23-40.

Daarna reisde Paulus verder weer naar Griekenland. Op zijn terugreis zag hij in Milete de oudsten van de kerk in Efeze bij een emotioneel afscheid (Handelingen 20, 17-38). In de voorbije jaren groeide er een hechte band tussen hen.

Actuele situatie

Door verwoestingen, aardbevingen en het dicht slibben van de haven die de overzeese handel verzwakte, werd Efeze langzaam een ruïnestad bij Selçuk, op een afstand van de zee.

Wetenswaardigheden

Artemis

Efeze was het centrum van de cultus voor de godin Artemis (Diana bij de Romeinen). Die godin, die veel eigenschappen had van de moedergodin in Anatolië, werd vereerd als de godin van de jacht, de natuur, de geboorte, de vruchtbaarheid, de maan …
Wie Efeze binnenkwam werd door de inwoners begroet met: 'Groot is de Artemis van de Efeziërs.'

Het 2,92 meter hoge beeld dat nu in het museum te zien is, is een Romeinse reproductie van het houten beeld dat in het Artemision (= de tempel van Artemis) stond en dat volgens de Efezieërs uit de hemel was gevallen.
De laatste aanhangers van de godin hadden het begraven in het prytaneion van Efeze (de plaats waar de regering zetelde) zodat de christenen het niet konden beschadigen.''

Artemision

Artemision, de imposante tempel (vier keer de grootte van het Parthenon in Athene) die voor Artemis in Efeze werd gebouwd, was de grootste tempel (110 x 55 meter) uit de oudheid en één van de zeven wereldwonderen. Duizenden mensen gingen er jaarlijks naartoe om de godin Artemis te vereren.

Croesos van Lydië liet deze tempel bouwen in 550 voor Christus. Een dubbele rij met 127 marmeren zuilen van achttien meter hoog droeg het dak. Bronzen beelden, gemaakt door de beste kunstenaars uit die tijd, versierden de tempel. (o.m. Praxiteles)

Zilversmeden maakten replica's van de tempel en van het beeld. De verkoop daarvan was voor hen een belangrijke bron van inkomsten. De prediking van Paulus had een negatieve invloed op die verkoop.

Van het Artemisium is nu zo goed als niets meer te zien.
Eerst staken de Goten in 262 het gebouw in brand. In de vierde eeuw brachten aardbevingen nog meer schade toe. Vanaf de vijfde eeuw sloopten christenen de tempel en verwerkten het materiaal in hun kerken. Dit gebeurde zo grondig dat archeologen in de 19e eeuw de grootste moeite hadden om de plaats van het heiligdom bloot te leggen. Uit de brokstukken konden ze nog één zuil reconstrueren.

Theater

Het theater van Efeze zag uit op de haven en de zee. Het was oorspronkelijk een Hellenistisch bouwwerk, dat in de Romeinse tijd verbouwd werd en uitgebreid. Er konden 24.000 mensen in. Een brede weg met zuilen aan weerskanten liep van het theater naar de haven.
Twee reisgenoten van Paulus, Gaius en Aristarchus, werden door een woedende menigte naar dit theater gesleept. Want de zilversmeden van Efeze zagen in de aanwezigheid van christenen in hun stad de oorzaak voor het teloorgaan van de handel in beeldjes van Artemis en de tempel.

(BiblePlaces.com.)

Op bovenstaande foto is de zee en de haven van Efeze niet meer te zien omdat die helemaal verzand zijn.

Kerk van Maria (Meryem Kilisesi)

Deze kerk, uit het begin van de 5e eeuw, is bekend als de 'Kerk van de Concilies' omdat er de twee concilies werden gehouden.
Het eerste Concilie van Efeze (= het derde oecumenisch concilie) werd daar gehouden in 431. Het gaf aan Maria de titel van Theotokos , ‘Moeder van God’.

Het tweede Concilie van Efeze in 449, noemde paus Leo I de roverssynode, want een aantal besluiten werden afgedwongen door de aanwezigheid van gewapende monniken. Twee jaar later werden de besluiten van dat concilie herroepen op het Concilie van Chalcedon.

Bekende eerste christenen

Maria

Volgens een legende zou Maria de laatste jaren van haar leven gewoond hebben in Efeze.
Op de berg Koressos, in de nabijheid van Efeze, toont men het huis waar zij zou gewoond hebben samen met de apostel Johannes.
Dit huis is nu een bedevaartsplaats voor christenen en moslims, want Maria wordt ook in de Koran genoemd.

Johannes de evangelist

Johannes zou zijn evangelie in Efeze geschreven hebben. Rond het jaar 100 zou hij daar terechtgesteld zijn. Boven zijn graf zou in de vierde eeuw na Christus een kleine kerk gebouwd zijn, die keizer Justinianus in de zesde eeuw liet vervangen door de Johannesbasiliek, een groter gebouw, met koepels in kruisvorm, waarvan de ruïnes nog steeds in Efeze (Selçuk) te zien zijn.

Toen de Turken in 1304 Efeze veroverden, werd de basiliek omgevormd tot een moskee, en later tot een bazaar. Een aardbeving verwoestte uiteindelijk het hele gebouw.

Efeze in de Bijbel

Nieuwe Testament

. Handelingen 19, 23-40: Paulus in Efeze